ABD teknoloji, bankacılık ve perakende sektörlerindeki işten çıkarma dalgası hızlanırken teknoloji devi Microsoft Çarşamba günü yaptığı açıklamada, küresel işgücünün yüzde 5'ine denk düşen 10.000 işçiyi işten çıkaracağını duyurdu.

Microsoft işten çıkarma planını, Amazon'un daha önce duyurduğu küresel işgücünün yüzde 6'sını azaltma hamlesinin bir parçası olarak ABD, Kanada ve Kosta Rika'daki 18.000 işçiye işten çıkarma bildirimleri göndermeye başladığı gün kamuoyuna açıkladı.

Microsoft CEO'su Satya Nadella, bilgisayar, yazılım ve dijital hizmetlere olan talebin azalması ve artan küresel ekonomik gerileme nedeniyle işten çıkarmalara ihtiyaç duyulduğunu söyledi. “Maliyet yapımızı talep gördüğümüz alanlarla uyumlu hale getiriyoruz,” diyen Nadella şunları ekledi: “Ayrıca dünyanın kimi bölgeleri durgunluk içindeyken diğer bazı bölgeleri de durgunluk beklentisi içinde olduğu için her sektörden ve coğrafyadan kuruluşun dikkatli davrandığını görüyoruz.”

Bloomberg Redmond, Washington merkezli şirketin çeşitli mühendislik bölümlerindeki pozisyonları ortadan kaldıracağını bildirdi. Kesintiler HoloLens askeri gözlük bölümünü, Xbox Entertainment'ı ve popüler video oyunları Starfield ve Halo'nun geliştiricileri Bethesda Game Studios ve 343 Industries'i de vuracak. Bloomberg'in iş ortaklarından aktardığına göre, işini kaybedenlerden bazıları on yıldan uzun bir süredir Xbox'ta çalışan emektarlardı. Eyaletin istihdam dosyasına göre sadece Washington eyaletinde yaklaşık 900 kişi işten çıkarılıyor.

Net servetinin 950 milyon dolar olduğu tahmin edilen Nadella, bu hafta İsviçre'nin Davos kentinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu'na konuk konuşmacı olarak katıldı. Wall Street Journal'a verdiği demeçte, “Teknoloji sektöründe bizler daha verimli olmak zorundayız. Bu herkesin daha azıyla daha fazlasını yapmasıyla ilgili değil; bizim daha azıyla daha fazlasını yapmamız gerekecek. Kendi üretkenlik artışlarımızı göstermek zorunda kalacağız,” dedi.

Microsoft'un piyasa değerinin yüzde 30 oranında düşerek hisse değerlerinin gerilediği bir yılın ardından yapılan işten çıkarmalar Wall Street analistleri tarafından memnuniyetle karşılandı. Wedbush analisti Dan Ives, Yahoo Finance Live'a verdiği demeçte şunları söyledi: “Nadella ve Microsoft'taki hızlıca oldu ve bunu teknoloji genelinde görüyoruz. Bu şirketler 1980'lerin rock yıldızları gibi sürdürülemez bir hızla harcama yapıyorlardı.”

İşten çıkarma açıklamalarının ardından şirketin hisseleri yaklaşık yüzde 2 düştü. Wall Street Journal'ın haberine göre bu düşüş, Guggenheim Securities'in hisse senedini nötrden satışa düşürmesinden bir gün sonra gerçekleşti ve bu “yazılım üreticisine yönelik üç yıldan uzun süredir ilk fiyat düşürücü analiz değerlendirmesi” oldu. 

Microsoft’tan ve diğer şirketlerden çalışanlar web tabanlı forum thelayoff.com'da işten çıkarmaları kınadı.

“Kalbim bugün Microsoft'taki herkesle birlikte. Bu berbat bir durum, açık ve net.”

“Aslında geçen hafta başladı. Bunu teyit edebilirim. Microsoft geçen hafta 'düşük performans gösteren' çalışanlarından kurtulmaya başladı, ben de onlardan biriydim. Kıdem tazminatı yok.”

“[Microsoft'un] şu anda elinde 100 milyar dolar nakit var. Ortada bu kadar çok serbest nakit varken %5'lik bir kesintinin parçası olmak biraz... sinir bozucu olmalı. Biliyorum, bu kurumsal finans bölümü için dar bir bakış açısı ve ben 'büyük resmi' göremiyorum ama... yine de bana doğru gelmiyor.”

İşten çıkarmalar, şirketlerin vasıflı göçmen işçileri işe almalarına olanak tanıyan H1-B vize programının parçası olan birçok işçiyi de tehdit ediyor. Artık yeni bir iş bulmak ya da sınır dışı edilme riskiyle karşı karşıya kalmak için sadece 60 günleri var. Seattle'daki Watson Göçmenlik Hukuku'nun kurucu avukatı Tahmina Watson, Yahoo Finance Live'a verdiği demeçte, “Söz konusu olan sadece bir kişinin hayatı değil. Söz konusu olan onların eşleri. Muhtemelen Amerika Birleşik Devletleri'nde doğmuş olan çocukları - buraya küçükken gelmiş olan ve Amerika'dan başka hiçbir şeyi evleri olarak bilmeyen çocukları. Bu durum tüm aileleri dağıtacak.”

Microsoft ve Amazon, büyük çaplı işten çıkarmaları duyuran son teknoloji şirketleri oldu. İşe yerleştirme firması Challenger, Gray and Christmas'a göre, sektör Kasım 2022'de (mevcut en son veri) 52.771 işten çıkarma duyurdu ve yıl boyunca toplam 80.978 kişiyi işten çıkardı. Bu, Challenger'ın 2000 yılında veri tutmaya başlamasından bu yana sektör için en yüksek aylık toplamdı ve 2000-2001'de dot.com balonunun patladığı zamandan bile daha büyüktü. 

• Google'ın ana şirketi Alphabet, küresel işgücünün yüzde 6’sına denk düşen 10.000 kişiyi işten çıkarmayı düşünüyor. Şirket halihazırda Intrinsic robotik bölümünde ve Verily Life Science biriminde yüzlerce kişiyi işten çıkaracağını duyurmuştu.
• Facebook'un ana şirketi Meta Platforms küresel işgücünün yaklaşık %13’üne denk düşen 11.000 kişiyi işten çıkaracak ve işe alımları 2023'ün ilk çeyreğine kadar donduracak.
• Bulut hizmet şirketi Salesforce yöneticileri bu ayın başlarında “çok fazla kişiyi işe aldıkları” için 8.000 kişiyi işten çıkardıklarını duyurdu.
• HP, kişisel bilgisayarlara yönelik azalan talebin kârları etkilemesi nedeniyle önümüzdeki üç yıl içinde işgücünün yüzde 10’una denk düşen 6.000 kişiyi işten çıkaracak.
• Cisco Systems işgücünün yüzde 5’ine denk düşen 4.000 kişiyi işten çıkarıyor.
• Twitter, Elon Musk'ın şirketi 44 milyar dolara satın almasının ardından 3.700 kişiyi işten çıkardı.
• Bilgisayar sabit disklerinin en büyük üreticisi Seagate Technology Holdings, donanım harcamalarındaki yavaşlama nedeniyle yaklaşık 3.000 kişiyi işten çıkarıyor.
• Bloomberg News'e göre çip üreticisi Intel yeni fabrika harcamalarını yavaşlatıyor ve “sayıları binleri bulabilecek” işten çıkarmalar planlıyor. Bloomberg'in haberine göre, 2025 yılına kadar 10 milyar dolar tasarruf etme planı “28 Ekim'de, hisseleri %10'dan fazla artıran yatırımcılarca olumlu karşılandı.”

Teknoloji ve internetle ilgili şirketlerdeki diğer işten çıkarmalar şunlar: Carvana (4.000 işçi), DoorDash (1.250), ödeme şirketi Stripe (1.000), Lyft (683), ev “yenileme” uygulaması Opendoor Technologies (550), Peloton Interactive (500), dijital bankacılık start up'ı Chime (160), Adobe (100) ve kripto para şirketleri Coinbase Global, Kraken, Coinbase, Galaxy Digital, Genesis ve Silvergate Capital Corp'ta binlerce işten çıkarma. Ayrıca, Goldman Sachs (3.200), BNY Mellon (1.500) ve BlackRock (500) dahil olmak üzere bankacılık ve diğer finans firmaları da büyük işten çıkarmalarla sarsılıyor.

Geçtiğimiz yıl boyunca Merkez Bankası (Fed), finansal spekülasyonlar için trilyonlarca dolarlık neredeyse bedava kredi sağlama şeklindeki onlarca yıllık politikasından, faiz oranlarını yükseltme rejimine geçti. Amacı, rekor düzeydeki hayat pahalılığına ayak uydurmak için ücretlerini arttırmaya çalışan işçilerin büyüyen mücadelelerini geri püskürtmek üzere işsizliği arttırmaktır. Bu enflasyon, borsanın şişirilmesi, büyük şirketlerin fahiş fiyat uygulaması, kapitalist hükümetlerin pandemiye verdiği suç teşkil eden yanıt ve Rusya’yla Çin'e karşı askeri yığınağın büyük maliyetleri ile körüklendi.

Fed'in halka “ekonomik acı” çektirme politikası teknoloji sektörünün ötesine yayılıyor. Ticaret Bakanlığı Çarşamba günü, perakende satışların Aralık ayında yüzde 1,1 düştüğünü, çünkü enflasyonun maaş çeklerini azalttığını ve bunun da en yoğun tatil satın alma sezonunda tüketici harcamalarının düşmesine yol açtığını bildirdi. Perakendeci Bed, Bath and Beyond, potansiyel alıcılar ve kredi sağlayıcılar arıyor ve 32.000 çalışanı arasında ikinci bir işten çıkarma turuna başladı. Son dokuz ayda 1,2 milyar dolar kaybeden şirketin yakında iflas başvurusunda bulunması bekleniyor.

İşten çıkarmalar imalat sektörüne de yayılıyor. Aralık ayı sonunda US Steel, Indiana'nın kuzeybatısındaki Gary Works'te bulunan sac işletmesinde 244 kişinin işten çıkarılacağını duyurdu. Geçen yıl şirket, “piyasa koşullarını” gerekçe göstererek ana fabrikasındaki tüm sac operasyonunu rölantiye almıştı. Bunu Stellantis'in 28 Şubat'ta Belvidere, Illinois'deki montaj fabrikasını ve 1.325 işçiyi “süresiz izne çıkaracağını” duyurması izledi.

Pandemi sırasında bir milyondan fazla insan ölürken rekor kârlar elde eden şirketlerin istihdam alanlarına yönelik acımasız saldırısı ve artan hayat pahalılığı, işçi sınıfında giderek artan öfkeyi körüklüyor. Bloomberg'e göre geçen yıl grev sayısı son 17 yılın en yüksek seviyesine çıktı ve 222.000'den fazla işçi grevlere katıldı. 2023 yılında, aralarında Caterpillar, UPS, Üç Büyük olarak bilinen otomotiv üreticileri (Ford, GM ve Stellantis) ve Mack Trucks'ın da bulunduğu işyerlerinde 1,6 milyon işçinin toplu sözleşmesi sona eriyor.

İşçi sınıfı dev şirketlere, Biden yönetimine ve kapitalist ekonomik krizin faturasını işçilere ödetmek isteyen şirket yanlısı sendika bürokrasisine karşı bir mücadeleye giriyor. Karşı koymak için işçilerin, endüstriyel bir karşı saldırı hazırlamak üzere ulusal ve uluslararası taban komiteleri ağını genişletmesi ve bunu, dev şirketleri kamu işletmelerine dönüştürmek, tüm işçiler için iş ve güvenli geçim hakkını savunmak üzere sosyalist bir programla birleştirmesi gerekiyor.