Dünya Sosyalist Web Sitesi (WSWS) Uluslararası Yayın Kurulu Başkanı David North, geçtiğimiz hafta 18 Kasım’da Berlin’de ve 22 Kasım’da Londra’da düzenlenen kamuya açık iki önemli toplantıda, Amerikan kapitalizminin derinleşen krizini ve Trump yönetiminin diktatörlüğe doğru gidişini analiz eden konuşmalar yaptı. Trump ve uluslararası muadillerinin faşizm tehdidine karşı yaygın bir endişe olduğunu gösterecek şekilde, her iki toplantıya da 100’den fazla kişi katıldı.
En önemlisi de North her iki toplantıda da uluslararası işçi sınıfı içinde sosyalist bilincin geliştirilmesi için yapay zekâdan (YZ) yararlanacak devrimci bir araç olan Sosyalizm YZ’nin (“Socialism AI”) yakında kullanıma sunulacağını duyurdu.
Berlin’deki Humboldt Üniversitesi’nde düzenlenen toplantıda yaptığı konuşmanın kapanışında North, Sosyalizm YZ’nin dönüştürücü potansiyelini şöyle açıkladı:
Yapay veya artırılmış zekâ olarak da adlandırılabilecek bu teknolojinin engin pedagojik potansiyeli, bilimsel sosyalizmin devrimci perspektifleriyle birleştiğinde, eşi görülmemiş olanaklar sunmaktadır. İşçi sınıfının bilinci, kapitalist krizin nesnel koşullarının anlaşılması, işçi sınıfının iktidara gelme yolunun netleştirilmesi... Tüm bunlar, önceki nesillerin hayal bile edemeyeceği bir ölçekte yaygınlaştırılabilir.
North, derin bir tarihsel paralellik kurarak şöyle devam etti:
Tıpkı 18. yüzyılda Diderot’nun Ansiklopedi’sinin, cehalet içinde tutulan kitlelere bilgiyi ulaştırarak Fransız Devrimi’ne katkıda bulunan bir aydınlanma aracı haline gelmesi gibi, yapay zekâ da —uygun şekilde geliştirilip demokratik olarak kontrol edildiğinde, devrimci Marksist-Troçkist parti tarafından kullanıldığında ve kapitalist kâr yerine işçi sınıfının hizmetine sunulduğunda— sosyalist bilincin aracı haline gelebilir.
North ardından Sosyalizm YZ’yi resmen duyurarak şunları söyledi:
Bugün, Uluslararası Komite’nin işçi sınıfı hareketinin amaçları ve çıkarları için yapay zekânın gücünden yararlanmak üzere önlemler aldığını duyurmaktan memnuniyet duyuyorum. Birkaç hafta içinde, sosyalist bilincin gelişimi ve uluslararası işçi sınıfının örgütsel kapasitesi için devrimci bir artırılmış zekâ uygulaması olan Sosyalizm YZ’yi kullanıma sunacağız. Bu, kullanıcıların siyasal, tarihsel, sosyal sorular, örgütlenme ve taktiksel inisiyatif sorunları hakkında sorular sorabilmelerini ve Marksist düşüncenin engin arşivinden yararlanarak yanıt alabilmelerini sağlayacak bir sohbet robotudur. En başta, 100 binden fazla makaleyi içeren Dünya Sosyalist Web Sitesi’nin kendi arşivinden yararlanarak
North, Sosyalizm YZ’nin “ana akım medya tarafından şartlandırılmış mevcut sohbet robotları gibi cevaplar verecek şekilde programlanmadığını” vurguladı. Aksine, “İşçi sınıfının günlük mücadelelerinde ortaya çıkan kritik meselelere, kapsamlı bir araştırma sonucu elde edilmiş doğru cevaplar verecek. Entelektüeller, öğrenciler ve gençlerin çok çeşitli konularda sorduğu soruları yanıtlayacak ve işçi sınıfının çıkarlarını yansıtan ve ifade eden cevaplar verecek.”
Sosyalizm YZ’nın kullanıma sunulması ile 1998’de Dünya Sosyalist Web Sitesi’nin yayına başlaması arasında paralellikler kuran North, şunları belirtti:
Bu ufak çaplı bir teknik proje değildir. Yaklaşık 28 yıl önce, internet yeni yeni vücut bulmaya başlarken, bu yeni teknolojinin gücünü anlayarak basılı gazeteden internete geçiş yapan ilk sol eğilim olduk. Dünya Sosyalist Web Sitesi’ni kurduk. O zamanlar bu o kadar yeniydi ki Amazon’un sadece 850 civarı çalışanı vardı. Bu teknolojinin sonuçlarını anladık ve ona göre hareket ettik ki bu devrimci hareketin gelişimi açısından kritik önemdeydi. Biz yapay zekânın gücünü, onun hem gerici hem de devrimci potansiyelini anlıyoruz. Biz ikincisine göre hareket ediyoruz. Önümüzdeki haftalarda, aylarda ve kesinlikle önümüzdeki yıllarda hepinizin bunu kullanacağına inanıyorum. Binlerce, on binlerce, yüz binlerce ve milyonlarca işçi bu güçlü aracı eğitim, sosyal eğitim, siyasi eğitim ve kültürel eğitim için kullanacak. Tek bir dilde değil, onlarca dilde kullanılacak.
North sözlerini şöyle noktalıyordu:
En gelişmiş üretici güçlerin bilincin dönüşümüne uygulanması muazzam önem taşımaktadır. Bu [yapay zekâ], işçi sınıfının tarihsel görevini anlaması ve iktidarı ele geçirmesi için gereken teorik kaynakları, tarihsel analizi ve programatik netliği anında ve küresel olarak erişilebilir hale getirmektedir.
Sosyalizm YZ’nin duyurusu, “Amerika nereye gidiyor?” şeklindeki temel soruyu ele alan kapsamlı bir konferansın sonunda yapıldı. North, çoğu insanın bu soruya “Cehenneme” diye cevap vereceğini belirterek konuşmasına başladı. Hızlanan siyasi kriz göz önüne alındığında bu büyük ölçüde haklı bir yargıydı.
Marx’ın Fransa’nın mali aristokrasisini “burjuva toplumunun zirvesindeki lümpen proletarya” olarak tanımlamasını hatırlatan North, çağdaş Amerikan egemen sınıfını, “sıradan insanlar sefalet ve kanla bedelini öderken, suç ve sapkınlık içinde gösteriş yapan, kapitalist toplumun zirvesindeki süper mafya” olarak nitelendirdi.
North, Amerika Birleşik Devletleri’nde eşi görülmemiş bir servet yoğunlaşmasını belgeleyen kapsamlı veriler sundu. Trump’ın kabinesi ve atadığı üst düzey yetkililer, toplamda 60 milyar doları aşan bir net servete sahipler. Atadığı en zengin 25 kişiden 16’sı, 341 milyonluk bir ülkede 813 milyarder arasında yer alıyor ve bu da onları en üst yüzde 0,0001’lik dilime sokuyor. North, “Bu sembolik bir temsil değildir. Bu, oligarşinin doğrudan yönetimidir,” dedi.
Konferanslarda, krizin tarihsel köklerinin izleri, 1971’de Bretton Woods sisteminin çöküşüne ve ardından Amerikan ekonomisinin finansallaşmasına kadar sürüldü. North, halka açık ABD hisse senetlerinin toplam değerinin şu anda yıllık ekonomik çıktının yüzde 220’sini aştığını (GSYİH’nın iki katından fazla) ve 1971’de bu oranın sadece yüzde 80 olduğunu belgeledi. Bu, ekonominin reel üretimden giderek uzaklaştığını ve “hayali sermaye” üzerine inşa edildiğini gösteriyor.
North, ahlaki öfke duymanın tek başına devrimci mücadelenin temelini oluşturamayacağını vurguladı. Gerekli olan, kapitalizmin çelişkilerinin, özellikle de Marx’ın kâr oranının düşme eğilimi yasasının bilimsel olarak anlaşılmasıdır. Kapitalizm altında yapay zekâya yapılan mevcut yatırım çılgınlığı, kitlesel işten çıkarmalar yoluyla kârlılığın artacağına dair umut vaat ediyor gibi görünse de aslında artık değerin kaynağı olan canlı emeği daha da azaltarak kâr oranındaki sistemik düşüşü hızlandıracaktır.
North, güçlü bir metaforla şunları söyledi:
Yaşadığımız dünya, yamaçlarında medeniyetin anıtlarını inşa ettiği, kurumlarını kurduğu ve günlük yaşamını düzenlediği uyuyan bir yanardağ gibidir. Yanardağ uzun süre uykuda kalır. Ancak yüzeyin altında muazzam bir basınç birikir. Magma yükselir. Titreşimler şiddetlenir. Ve sonunda, feci bir güçle patlama gerçekleşir ve manzara tamamen değişir.
North şöyle devam ediyordu:
Amerika Birleşik Devletleri’nde sınıf mücadelesinin patlaması, kapitalizmin çürümüş yapılarını yok edecek ama aynı zamanda yeni bir dünya olanağı yaratacaktır. Toplumsal baskıların derinliklerinden, herhangi bir ordu veya şirketten daha büyük bir güç doğacaktır: tüm zenginliği üreten ama kelimenin tam anlamıyla hiçbir şeye sahip olmayan bir sınıfın kolektif gücü. Bu güç, bilimsel sosyalizm ve nesnel gerçekliğin analizinin rehberliğinde bilinçli bir şekilde hareket ettiğinde, milliyet ve etnik köken bariyerlerini ortadan kaldıracak ve insanlığı ortak bir kurtuluş mücadelesinde birleştirecektir.
Berlin ve Londra’daki her iki konferansın ardından canlı tartışmalar yapıldı ve birçok katılımcı iletişim bilgilerini bırakarak kitap standından kitap satın aldı.
Her iki toplantı da işçiler, öğrenciler ve gençler arasında kapitalizmin tırmanan krizlerine, diktatörlüğe ve emperyalist savaşa karşı gerçek bir sosyalist alternatife artan ilgiyi yansıtıyordu. Sosyalizm YZ’nin duyurusu, Marksist teoriye ve tarihsel analize erişimi benzeri görülmemiş bir ölçekte demokratikleştirebilecek bir araç olarak büyük bir coşkuyla karşılandı.